SİNEMA YAZARI KEREM AKÇA'NIN RESMİ WEB SİTESİ
  • Ana sayfa
  • Biyografi
  • Vizyon
    • 26 Nisan 2019
    • 3 Mayıs 2019
    • 10 Mayıs 2019
    • 17 Mayıs 2019
    • 31 Mayıs 2019
    • 7 Haziran 2019
    • 14 Haziran 2019
    • 21 Haziran 2019
    • 28 Haziran 2019
    • 5 Temmuz 2019
    • 12 Temmuz 2019
    • 19 Temmuz 2019
    • 26 Temmuz 2019
    • 2 Ağustos 2019
    • 9 Ağustos 2019
    • 16 Ağustos 2019
    • 23 Ağustos 2019
    • 30 Ağustos 2019
    • 6 Eylül 2019
    • 20 Eylül 2019
    • 27 Eylül 2019
    • 4 Ekim 2019
    • 11 Ekim 2019
    • 18 Ekim 2019
    • 25 Ekim 2019
    • 1 Kasım 2019
    • 8 Kasım 2019
    • 15 Kasım 2019
    • 22 Kasım 2019
    • 29 Kasım 2019
    • 6 Aralık 2019
    • 13 Aralık 2019
    • 20 Aralık 2019
    • 27 Aralık 2019
    • 3 Ocak 2020
    • 10 Ocak 2020
    • 17 Ocak 2020
    • 24 Ocak 2020
    • 31 Ocak 2020
    • 7 Şubat 2020
    • 14 Şubat 2020
    • 21 Şubat 2020
    • 28 Şubat 2020
    • 6 Mart 2020
    • 13 Mart 2020
    • 22 Mayıs 2020
    • 29 Mayıs 2020
    • 5 Haziran 2020
    • 18 Haziran 2020
    • 26 Haziran 2020
    • 10 Temmuz 2020
    • 17 Temmuz 2020
    • 24 Temmuz 2020
    • 29 Temmuz 2020
    • 7 Ağustos 2020
    • 14 Ağustos 2020
    • 21 Ağustos 2020
    • 28 Ağustos 2020
    • 4 Eylül 2020
    • 25 Eylül 2020
    • 2 Ekim 2020
    • 9 Ekim 2020
    • 6 Kasım 2020
    • 11 Aralık 2020
    • 14 Mayıs 2021
    • 9-11 Haziran 2021
    • 25 Haziran 2021
    • 2 Temmuz 2021
    • 16 Temmuz 2021
    • 23 Temmuz 2021
  • Eleştiri
    • 52 Salı (2013)
    • A Ghost Story (2017)
    • Acı Aşk (2009)
    • Aether (2019)
    • Akvaryum (2009)
    • Ali Kundilli 2 (2016)
    • Anarşi (2014)
    • Annabelle (2014)
    • Ant-Man (2015)
    • Apollo 11 (2019)
    • Ara (2007)
    • Aşırıcılar (2010)
    • Aşkın (500) Günü (2009)
    • Ayı Paddington (2014)
    • Babylon 2022
    • Beyaz Tanrı (2014)
    • Bir Zamanlar Anadolu'da (2011)
    • Bombshell (2019)
    • Buhar Çocuk (2004)
    • Camp X-Ray (2014)
    • Can Dostum (2011)
    • Cats (2019)
    • Cennet (2014)
    • Chi-Raq (2015)
    • Creed (2015)
    • Çalgı Çengi (2011)
    • Çöl Kraliçesi (2015)
    • Deepwater Horizon (2016)
    • Delikanlı (2010)
    • Doğulu Çocuklar (2013)
    • Dünyanın En Güzel Kokusu (2016)
    • Eyyvah Eyvah (2010)
    • Fatih'in Fedaisi: Kara Murat (2015)
    • Futbol A.Ş. (2004)
    • Geceler ve Haftasonları (2008)
    • Geçmiş (2013)
    • Genç Pehlivanlar (2016)
    • Gençlik (2015)
    • Geronimo (2014)
    • Gişe Memuru (2010)
    • Görevimiz Tehlike 4 (2011)
    • Güeros (2015)
    • Havana'ya Dönüş (2014)
    • Herkese Karşı Tek Başına (1998)
    • Hoşçakal (2011)
    • House of the Devil (2009)
    • Il Divo (2008)
    • İki Aşık (2008)
    • İki Gün ve Bir Gece (2014)
    • İnsanları Seyreden Güvercin (2014)
    • İstemsiz (2008)
    • İtiraflar (2010)
    • Joe (2013)
    • John Wick (2014)
    • Jojo Rabbit (2019)
    • Kan Arzusu (2009)
    • Kara Panter (2018)
    • Kar Beyaz (2010)
    • Kızıl Amnezi (2014)
    • Kızkardeşim Evleniyor (2007)
    • Kimliksiz (Unknown) (2011)
    • Kör Nokta (2009)
    • Körfez (2017)
    • Kurt Çocuklar (2012)
    • Labirent: Ölümcül Kaçış (2014)
    • Lanet (2012)
    • Limonata (2015)
    • Locke (2014)
    • Mahmut ile Meryem (2013)
    • Makul Davranış (2014)
    • Mamma Mia (2008)
    • Manhattan'da Sihir (2007)
    • Milyoner (2008)
    • Morg Görevlisi (2010)
    • Mumya: Ejder İmparatorunun Mezarı (2008)
    • Nuh Tepesi (2019)
    • Nükleer Santral (2013)
    • Ölümümün Hikayesi (2013)
    • Özgürlüğe Doğru (2007)
    • Pacific Rim (2013)
    • Peri Ağzı Olmayan Kız (2019)
    • Piercing (2018)
    • Prometheus (2012)
    • Saint Laurent (2014)
    • Saksı Olmanın Faydaları (2012)
    • Salgın (2011)
    • Scott Pilgrim Dünya'ya Karşı (2010)
    • Selah and the Spades (2019)
    • Sleuth (2007)
    • Soysuzlar Çetesi (2009)
    • Speed Racer (2008)
    • Starlet (2012)
    • Şanslı Slevin (2006)
    • Tabanca (2005)
    • Tenet (2020)
    • Tek Başına Bir Adam (2009)
    • Tinker Tailor Soldier Spy (2011)
    • Ve Perde: Sils Maria (2014)
    • Whiplash (2014)
    • Wolverine 3D (2013)
    • Yenilmezler (2012)
    • Yılın Kadını (1942)
    • Ziyaretçiler (2008)
  • Röportajlar
    • Béla Tarr
    • Ben Affleck
    • Carlos Reygadas
    • Gaspar Noé
    • Jessica Chastain
    • Jim Sheridan
    • Kati Outinen
    • Morgan Freeman
    • Rutger Hauer
    • Steven Soderbergh
    • Tsai Ming-Liang
    • Volker Schlöndorff
  • Yönetmenler
    • Aleksei German
    • David Lynch
    • Jean-Luc Godard
    • Jim Jarmusch
    • Luc Besson
    • Stanley Kubrick
    • Steven Spielberg
  • Klasikler
    • Branded to Kill (1967)
    • Double Suicide (1969)
    • Katil Doğanlar (1994)
    • King Kong (1933)
    • Maymunlar Cehennemi (1968)
    • Performance (1970)
    • Tatlı Hayat (1960)
  • Diğer yazılar
    • Oscar >
      • 74. Altın Küre tahminleri
      • 75. Altın Küre aday tahminleri
      • 76. Altın Küre tahminleri
      • 77. Altın Küre tahminleri
      • 78. Altın Küre aday tahminleri
      • 78. Altın Küre tahminleri
      • 73. Bafta aday tahminleri
      • 74. BAFTA ödül tahminleri
      • 27. SAG aday tahminleri
      • 92. Oscar tahminleri
      • 27. SAG tahminleri
      • Oscar 2021 Belgesel Kısa Listesi Tahminleri
      • 2021 National Board of Review tahminler
      • 79. Altın Küre aday tahminleri
      • 2022 Kısa Liste Tahminleri
      • 79. Altın Küre tahminleri
      • 2022 Meslek Birlikleri aday tahminleri
      • 75. Bafta aday tahminleri
      • 28. SAG tahminleri
      • 2022 Indie Spirit Tahminleri
      • 2022 DGA tahminleri
      • 75. BAFTA ödül tahminleri
      • 2022 PGA+WGA tahminleri
      • 94. Oscar tahminleri
      • 32. Gotham ödül tahminleri
      • 32. EFA ödül tahminleri
      • 80. Altın Küre aday tahminleri
      • 2023 Kısa Liste Tahminleri
      • 80. Altın Küre tahminleri
      • 29. SAG aday tahminleri
      • 33. PGA aday tahminleri
      • 76. Bafta aday tahminleri
    • Dosyalar/En İyiler listeleri >
      • 2019'un En İyi 20 Yerli Filmi
      • 2019'un En İyi 50 Yabancı Film (Vizyon)
      • 2019'un En İyi 15 Netflix Filmi
      • 2000-2010 arası en iyi 10 müzikal
      • 2010'ların En İyi 30 Yerli Filmi
      • 2010'ların En İyi 15 Spor Filmi
      • 2010'ların En İyi 15 Müzikal Filmi
      • 2010'ların En İyi 18 Western'i
      • 2010'ların En İyi 16 Aksiyon Filmi
      • 2010'ların En İyi 25 Gençlik Filmi
      • 2010'ların En İyi 30 Belgeseli
      • 2010'ların En Özgün 35 Aşk Filmi
      • 2010'ların En Özgün 30 Animasyonu
      • 2010'ların En iyi 40 Fantastik Filmi
      • 2010'ların En iyi 50 Suç Filmi/Neo-Noir'ı
      • 2010'ların En iyi 60 Korku Filmi
      • 2010'ların En Özgün 75 Bilimkurgu Filmi
      • 2010'ların En Özgün 50 Komedi Filmi
      • 2016'nın En İyi 35 Yabancı Filmi
      • 2016'nın En İyi 15 Yerli Filmi
      • 2015'in En İyi 35 Yabancı Filmi
      • En İyi 15 Hapishane Filmi
      • En İyi 10 Seçim Filmi
      • En İyi 15 müzisyen biyografisi filmi
      • 2020'nin En İyi 15 Yerli Filmi
      • 2020'nin En İyi 15 Yabancı Filmi (Fiziksel Vizyon)
      • Kabuslar Evi Mini Dizisi
      • 2020'nin En Zayıf 70 Yabancı Filmi
      • 2021'in En İyi 30 Yabancı Dijital Filmi
      • 2021'in En İyi 20 Yabancı Sinema Filmi
      • 2021'in En İyi 15 Yerli Filmi
      • 2022'nin En İyi 30 Amerikan Filmi
      • 2022'nin En İyi 70 Uluslararası Filmi
    • Festivaller >
      • Berlin / 2017 Jüri İzlenimleri
      • Cannes / 2009 - 3
      • Toronto / 2010 - 2
    • Bize de bekleriz >
      • Doomsday (2008)
      • Bize de bekleriz: Hansel ve Gretel (2007)
      • Bize de bekleriz: High Art (1998)
      • Bize de bekleriz: Margaret (2011)
      • Bize de bekleriz: Miracle at. St Anna (2008)
      • Bize de bekleriz: Predestination (2014)
      • Rocket Science (2007)
      • Bize de bekleriz: Somersault (2004)
      • Bize de bekleriz: Sugar (2008)
      • Bize de bekleriz: Super (2010)
      • The Brøken (2008)
      • Bize de bekleriz: Vinyan (2008)
    • Sürpriz DVD >
      • Napoleon Dynamite (2004)
  • İletişim

GEÇMİŞ: 'GEÇ GELEN 'GEÇMİŞ''

ımdb

31/01/2014 - Habertürk

FİLMİN NOTU: 7

Resim
Geçmişle hesaplaşma algısı üzerinden evlilik kurumuna ve boşanmaya alışık olmadığımız bir sinema diliyle odaklanan özel bir eser. “Geçmiş”, “Bir Ayrılık”taki zaaflarından arınan Farhadi’nin nefes alan karakterler, usturuplu bir reji, anti-oryantalist bir bakış ve incelikle planlanmış bir dramatik damarla seslenmesini sağlıyor. Geçmişle vicdani hesaplaşmaya girmeden gelecek planları yapmanın kalıcılığı, sürekliliği, mutluluğu engelleyeceğine, hayatta ‘kapanmayan yaralar’ açabileceğine dikkat çekiyor. Doyurucu bir minimalist gelenekle yürürken, büyük oranda sağlam bir aile dramına imza atıyor.

“Bir Ayrılık” (“Jodaeiye Nader az Simin”, 2011) ile evlilik kurumunda olabileceklere farklı kültürel, dramatik ve görsel damarlardan bakacağını gösteren Asghar Farhadi bu kez soluğu Fransa’da alıyor. İranlı kocası Ahmet’ten (Mosaffa) Arap asıllı Samir (Rahim) için ayrılan Fransız Marie’nin (Bejo) ‘boşanma’ işlemlerinin  ‘hiç düşünülmeyen’ tamamlanma kısmına odaklanıyor. Orada ‘gevezelik’ rekoru kıran, karikatürize ve tek tipleşen karakterleri büyük oranda terk ederken, hedef şaşması yaşatan diyalogları asgariye indirgiyor. Rastgele sallanan el/omuz kamerasına alan açan gerilla sineması kolaycılığını da elinin tersiyle itiyor.

FARHADI’NİN ‘YÜZLER’İ DİYEBİLİR MİYİZ?

Yönetmen sanki Cassavetes’in “Yüzler”inin (“Faces”, 1968) başka bir platformda canlanan versiyonu ile dikiliyor seyircisinin önüne. Fransa ve İran’da evliliğin, baba-çocuk ilişkisinin, üvey evlat olmanın ve göç meselesinin ‘adalet sistemi’ üzerinden tecellisi burada ‘boşanma’ merkezli uygulanıyor. Samir ile beraber yaşayan Marie, gerçek bir modern kadın tasviri değil belki. Hatta ne Marie’nin yeni sevgilisinin (dört senelik) çocuğuyla, ne de Samir’in Marie-Ahmet ilişkisinden olan iki kızla ilişkisi sağlıklı. Bu da ister istemez aile kurumunun dehlizlerinde psikolojik, eğilip bükülmeye açık ve vicdan yüklü bir yolculuğu beraberinde getiriyor.

Farhadi burada kurgucusunu değiştirmiş. Görüntü yönetmeninden ise pan hareketleri, ince kaydırmalar ve sabit kamera kullanmasını istemiş. Açı-karşı açı tekniğini de gerektiğinde Ozu’nun geleneğine yakın bir şekilde devreye sokmuş. Temaların yerleşimi ise bu konuda bir uyum sağlıyor. Bizim Zeki Demirkubuz’a yanaşırken Dostoyevski’nin ‘suç ve ceza’ anlayışına ‘alternatif bir yorum’u uygun bulmuş.

‘GEÇMİŞ’LE HESAPLAŞMADAN GELECEK PLANI YAPMA

Açılış ve kapanış sekansının özenle örülmesinden de anlaşılacağı üzere geçmişte hesaplaşmanın evlilikten önce yapılması, yalanların, itirafların, saklanan gerçeklerin ortaya dökülmesi gereğine dikkat çekiyor “Geçmiş” (“Le Passé”, 2013). Açılışta birbiriyle havaalanında karşılaşan ve orta veya boy planla ‘dedikleri anlaşılmayan’ (burada konuşulan sahnelerde kamera camın arkasına yerleştirilmiş, yapay seslerden uzak durulmuş ve sessizlik yaratılmış) tiplemeler sonrasında ise seyircinin kafasında beliren ‘gizli geçmiş’e alan açıyor.

Arabada konuşan ikilinin geriye trafiğe bakmalarıyla filmin ‘geçmiş’ anlamına gelen ismi “Le Passé” beliriyor. Bir anlamda dört sene içinde gerçekleşenler, tozlu raflarından indirilirken, mutlu gözüken ev yaşamının ardında saklananlar açığa çıkarılıyor. Bunun devamında arka camdan boşluğun gösterilmesi ve yoldaki diğer arabaların işlediğinin anlaşılması da aslında büyük oranda ‘geçmiş’in halen yerinde durma sevdasında olduğunu kanıtlıyor.

AHLAKİ TEMALAR GELENEKÇİ DEĞİL

Manidar kapanış sekansı da sürprizleri açık etmeden belirtirsek, plan sekans dehası içeren bir dinginlikle hikaye dışı seslere ve müziğe karşı çıkıyor. Yönetmen, gündüz çekimlerini öne çıkarıp doğal renkleri kullanarak ‘karı-koca’ ilişkisine beklenmedik bir noktadan bakıyor. Aynen Cassavetes’in “Yüzler”indeki gibi kurumu reddederek başkalarıyla beraber olan evli çiftin elektriğine benzer bir etkileşimi harekete geçiriyor. Orada da ‘alışkanlık yaratan ortamda yabancı kalma’ meselesi öne çıkmıştı. Farhadi, hassas bağları bu doğrultuda planlamış sanki. Ancak tüm bunlar, ‘yasak ilişki’, ‘modern ilişki’, ‘evlilik dışı ilişki’, ‘yıkılmayan evlilik bağı’ gibi şablonlarla gelişmiyor.

Aksine burada ailenin arasına boşanma belgeleri için giren ‘eski baba’nın her şeyi bozduğuna tanıklık ediyoruz. Onun bir anlamda ‘gerçek baba’nın kaybolmasına yol açması bir süre sonra kaybolan karakter adedini fazlalaştırıyor. Dokuma, bütünleme arzusuyla değil de ‘bütünden koparma’ motivasyonuyla perdede olup bitene yaklaşıyoruz. Marie ile Samir de sadece bir araba sekansında önceki avize yakın planının ardından ellerinin yakın planlarıyla ‘sevgi’yi tadabiliyorlar. Gerisi gerçek bir yalnızlık ve sevgisizlik eşliğinde canlanıyor.

KARAKTER TANIMLARI MANİDAR

Görüntü yönetmeni bu noktada ev ve araba sekanslarını iyi kullanıyor. Asla abartıya kaçmadan dinginliğini koruyor. İtiraf, ölüm, intihar, baba-oğul ilişkisi, vicdan, aile gibi kavramların izini sürüyor. Boşanmayı merkeze yerleştirip “Beş Kere İki”ye (“Cinq Fois Deux”, 2004) benzer bir şekilde ‘boşanma süreci’nin aşamalarını ve arka planını oyuyor. Oradaki hikaye kurgusu oyunu burada yok. Ama Farhadi gerçeklik duygusunu yansıtırken, kadın, adam ve diğer adam arasında geçişleri sık tutan bir yapıya kavuşturuyor filmi.

Batı’da geçmişle hesaplaşmadan yapılan evliliklerde çıkılan yolların ‘güvenilir’ olamayacağına dikkat çekiyor. Bu durumun, aralarda açılan dramatik deliklere el bombası bırakıp ilişkiyi yavaş yavaş imha edebileceğini söylemek istiyor. Büyük oranda da “Bir Ayrılık”ta negatif etki yarattığını hatırladığımız ebleh bakışlar, bol diyalog ve ev içi iletişim bu minvalde canlanıyor. İki kız ve oğlanın işin boyutunu ‘bir başka eski eş daha var’a götürmesi de manidar.

PEMBE DİZİYE BENZEYEN OMURGA ÇOK İŞLEVLİ

Bir evliliğin, boşanmanın iki tarafından ele alındığını çok görmediğimiz gibi final-açılış ilişkisinde yön, bakış açısı değiştirdiğine de alışık değiliz. En iyi ihtimalle Rohmer, Ozu gibi yönetmenlerle akraba Farhadi. Ama burada gerilla sinemasından uzaklaşıp “Bir Ayrılık”ta gözlemlenen ve dile yerellik katan İran’a oryantalist bakış yeniden canlanmıyor. Biraz İranlı ve Fransız erkek tiplemelerinin yapıştırılmış izlenimi bırakan sakalları rahatsız ediyor. Fakat bunlar hikayeyi sürükleyecek bir hakimiyet kurmadığı için fazla göze batmıyor.

Diyaloglar ise ‘biraz daha kesilse’ düşüncesiyle izleniyor. ‘Diyalogla dert anlatmak çok doğru değil’ söylemi açığa çıkıyor. “Geçmiş”, geçmişle hesaplaşmadan bir ailenin geleceğinin sağlam temeller üzerine oturamayacağını inceliyor. Bunu yaparken karakterlerinin ‘pembe dizi omurgası’na uygun hikayeden ‘melodramatik’ olmayan anlamlar çıkarmasını istiyor. Karakter gözüne geçişler final sahnesinde de anlaşıldığı üzere vinç veya dolly ile gelen iç mekan kaydırmalarını da anlamlı kılıyor.

Farhadi iç mekan seviyor. Bu noktada da Ozu’yla net bir ilişki kuruyor. Geçmişle ilgilenirken boşanma üzerine derinlikli alt metinler sunuyor. Geleceğe bırakılan mirasa dikkat çekip, ‘geçmişte saklanan yaraları kapatmadan mutlu evlilik aramak hayalcilik olur’ demek istiyor.



Powered by Create your own unique website with customizable templates.