SİNEMA YAZARI KEREM AKÇA'NIN RESMİ WEB SİTESİ
  • Ana sayfa
  • Biyografi
  • Vizyon
    • 26 Nisan 2019
    • 3 Mayıs 2019
    • 10 Mayıs 2019
    • 17 Mayıs 2019
    • 31 Mayıs 2019
    • 7 Haziran 2019
    • 14 Haziran 2019
    • 21 Haziran 2019
    • 28 Haziran 2019
    • 5 Temmuz 2019
    • 12 Temmuz 2019
    • 19 Temmuz 2019
    • 26 Temmuz 2019
    • 2 Ağustos 2019
    • 9 Ağustos 2019
    • 16 Ağustos 2019
    • 23 Ağustos 2019
    • 30 Ağustos 2019
    • 6 Eylül 2019
    • 20 Eylül 2019
    • 27 Eylül 2019
    • 4 Ekim 2019
    • 11 Ekim 2019
    • 18 Ekim 2019
    • 25 Ekim 2019
    • 1 Kasım 2019
    • 8 Kasım 2019
    • 15 Kasım 2019
    • 22 Kasım 2019
    • 29 Kasım 2019
    • 6 Aralık 2019
    • 13 Aralık 2019
    • 20 Aralık 2019
    • 27 Aralık 2019
    • 3 Ocak 2020
    • 10 Ocak 2020
    • 17 Ocak 2020
    • 24 Ocak 2020
    • 31 Ocak 2020
    • 7 Şubat 2020
    • 14 Şubat 2020
    • 21 Şubat 2020
    • 28 Şubat 2020
    • 6 Mart 2020
    • 13 Mart 2020
    • 22 Mayıs 2020
    • 29 Mayıs 2020
    • 5 Haziran 2020
    • 18 Haziran 2020
    • 26 Haziran 2020
    • 10 Temmuz 2020
    • 17 Temmuz 2020
    • 24 Temmuz 2020
    • 29 Temmuz 2020
    • 7 Ağustos 2020
    • 14 Ağustos 2020
    • 21 Ağustos 2020
    • 28 Ağustos 2020
    • 4 Eylül 2020
    • 25 Eylül 2020
    • 2 Ekim 2020
    • 9 Ekim 2020
    • 6 Kasım 2020
    • 11 Aralık 2020
    • 14 Mayıs 2021
    • 9-11 Haziran 2021
    • 25 Haziran 2021
    • 2 Temmuz 2021
    • 16 Temmuz 2021
    • 23 Temmuz 2021
  • Eleştiri
    • 52 Salı (2013)
    • A Ghost Story (2017)
    • Acı Aşk (2009)
    • Aether (2019)
    • Akvaryum (2009)
    • Ali Kundilli 2 (2016)
    • Anarşi (2014)
    • Annabelle (2014)
    • Ant-Man (2015)
    • Apollo 11 (2019)
    • Ara (2007)
    • Aşırıcılar (2010)
    • Aşkın (500) Günü (2009)
    • Ayı Paddington (2014)
    • Babylon 2022
    • Beyaz Tanrı (2014)
    • Bir Zamanlar Anadolu'da (2011)
    • Bombshell (2019)
    • Buhar Çocuk (2004)
    • Camp X-Ray (2014)
    • Can Dostum (2011)
    • Cats (2019)
    • Cennet (2014)
    • Chi-Raq (2015)
    • Creed (2015)
    • Çalgı Çengi (2011)
    • Çöl Kraliçesi (2015)
    • Deepwater Horizon (2016)
    • Delikanlı (2010)
    • Doğulu Çocuklar (2013)
    • Dünyanın En Güzel Kokusu (2016)
    • Eyyvah Eyvah (2010)
    • Fatih'in Fedaisi: Kara Murat (2015)
    • Futbol A.Ş. (2004)
    • Geceler ve Haftasonları (2008)
    • Geçmiş (2013)
    • Genç Pehlivanlar (2016)
    • Gençlik (2015)
    • Geronimo (2014)
    • Gişe Memuru (2010)
    • Görevimiz Tehlike 4 (2011)
    • Güeros (2015)
    • Havana'ya Dönüş (2014)
    • Herkese Karşı Tek Başına (1998)
    • Hoşçakal (2011)
    • House of the Devil (2009)
    • Il Divo (2008)
    • İki Aşık (2008)
    • İki Gün ve Bir Gece (2014)
    • İnsanları Seyreden Güvercin (2014)
    • İstemsiz (2008)
    • İtiraflar (2010)
    • Joe (2013)
    • John Wick (2014)
    • Jojo Rabbit (2019)
    • Kan Arzusu (2009)
    • Kara Panter (2018)
    • Kar Beyaz (2010)
    • Kızıl Amnezi (2014)
    • Kızkardeşim Evleniyor (2007)
    • Kimliksiz (Unknown) (2011)
    • Kör Nokta (2009)
    • Körfez (2017)
    • Kurt Çocuklar (2012)
    • Labirent: Ölümcül Kaçış (2014)
    • Lanet (2012)
    • Limonata (2015)
    • Locke (2014)
    • Mahmut ile Meryem (2013)
    • Makul Davranış (2014)
    • Mamma Mia (2008)
    • Manhattan'da Sihir (2007)
    • Milyoner (2008)
    • Morg Görevlisi (2010)
    • Mumya: Ejder İmparatorunun Mezarı (2008)
    • Nuh Tepesi (2019)
    • Nükleer Santral (2013)
    • Ölümümün Hikayesi (2013)
    • Özgürlüğe Doğru (2007)
    • Pacific Rim (2013)
    • Peri Ağzı Olmayan Kız (2019)
    • Piercing (2018)
    • Prometheus (2012)
    • Saint Laurent (2014)
    • Saksı Olmanın Faydaları (2012)
    • Salgın (2011)
    • Scott Pilgrim Dünya'ya Karşı (2010)
    • Selah and the Spades (2019)
    • Sleuth (2007)
    • Soysuzlar Çetesi (2009)
    • Speed Racer (2008)
    • Starlet (2012)
    • Şanslı Slevin (2006)
    • Tabanca (2005)
    • Tenet (2020)
    • Tek Başına Bir Adam (2009)
    • Tinker Tailor Soldier Spy (2011)
    • Ve Perde: Sils Maria (2014)
    • Whiplash (2014)
    • Wolverine 3D (2013)
    • Yenilmezler (2012)
    • Yılın Kadını (1942)
    • Ziyaretçiler (2008)
  • Röportajlar
    • Béla Tarr
    • Ben Affleck
    • Carlos Reygadas
    • Gaspar Noé
    • Jessica Chastain
    • Jim Sheridan
    • Kati Outinen
    • Morgan Freeman
    • Rutger Hauer
    • Steven Soderbergh
    • Tsai Ming-Liang
    • Volker Schlöndorff
  • Yönetmenler
    • Aleksei German
    • David Lynch
    • Jean-Luc Godard
    • Jim Jarmusch
    • Luc Besson
    • Stanley Kubrick
    • Steven Spielberg
  • Klasikler
    • Branded to Kill (1967)
    • Double Suicide (1969)
    • Katil Doğanlar (1994)
    • King Kong (1933)
    • Maymunlar Cehennemi (1968)
    • Performance (1970)
    • Tatlı Hayat (1960)
  • Diğer yazılar
    • Oscar >
      • 74. Altın Küre tahminleri
      • 75. Altın Küre aday tahminleri
      • 76. Altın Küre tahminleri
      • 77. Altın Küre tahminleri
      • 78. Altın Küre aday tahminleri
      • 78. Altın Küre tahminleri
      • 73. Bafta aday tahminleri
      • 74. BAFTA ödül tahminleri
      • 27. SAG aday tahminleri
      • 92. Oscar tahminleri
      • 27. SAG tahminleri
      • Oscar 2021 Belgesel Kısa Listesi Tahminleri
      • 2021 National Board of Review tahminler
      • 79. Altın Küre aday tahminleri
      • 2022 Kısa Liste Tahminleri
      • 79. Altın Küre tahminleri
      • 2022 Meslek Birlikleri aday tahminleri
      • 75. Bafta aday tahminleri
      • 28. SAG tahminleri
      • 2022 Indie Spirit Tahminleri
      • 2022 DGA tahminleri
      • 75. BAFTA ödül tahminleri
      • 2022 PGA+WGA tahminleri
      • 94. Oscar tahminleri
      • 32. Gotham ödül tahminleri
      • 32. EFA ödül tahminleri
      • 80. Altın Küre aday tahminleri
      • 2023 Kısa Liste Tahminleri
      • 80. Altın Küre tahminleri
      • 29. SAG aday tahminleri
      • 33. PGA aday tahminleri
      • 76. Bafta aday tahminleri
    • Dosyalar/En İyiler listeleri >
      • 2019'un En İyi 20 Yerli Filmi
      • 2019'un En İyi 50 Yabancı Film (Vizyon)
      • 2019'un En İyi 15 Netflix Filmi
      • 2000-2010 arası en iyi 10 müzikal
      • 2010'ların En İyi 30 Yerli Filmi
      • 2010'ların En İyi 15 Spor Filmi
      • 2010'ların En İyi 15 Müzikal Filmi
      • 2010'ların En İyi 18 Western'i
      • 2010'ların En İyi 16 Aksiyon Filmi
      • 2010'ların En İyi 25 Gençlik Filmi
      • 2010'ların En İyi 30 Belgeseli
      • 2010'ların En Özgün 35 Aşk Filmi
      • 2010'ların En Özgün 30 Animasyonu
      • 2010'ların En iyi 40 Fantastik Filmi
      • 2010'ların En iyi 50 Suç Filmi/Neo-Noir'ı
      • 2010'ların En iyi 60 Korku Filmi
      • 2010'ların En Özgün 75 Bilimkurgu Filmi
      • 2010'ların En Özgün 50 Komedi Filmi
      • 2016'nın En İyi 35 Yabancı Filmi
      • 2016'nın En İyi 15 Yerli Filmi
      • 2015'in En İyi 35 Yabancı Filmi
      • En İyi 15 Hapishane Filmi
      • En İyi 10 Seçim Filmi
      • En İyi 15 müzisyen biyografisi filmi
      • 2020'nin En İyi 15 Yerli Filmi
      • 2020'nin En İyi 15 Yabancı Filmi (Fiziksel Vizyon)
      • Kabuslar Evi Mini Dizisi
      • 2020'nin En Zayıf 70 Yabancı Filmi
      • 2021'in En İyi 30 Yabancı Dijital Filmi
      • 2021'in En İyi 20 Yabancı Sinema Filmi
      • 2021'in En İyi 15 Yerli Filmi
      • 2022'nin En İyi 30 Amerikan Filmi
      • 2022'nin En İyi 70 Uluslararası Filmi
    • Festivaller >
      • Berlin / 2017 Jüri İzlenimleri
      • Cannes / 2009 - 3
      • Toronto / 2010 - 2
    • Bize de bekleriz >
      • Doomsday (2008)
      • Bize de bekleriz: Hansel ve Gretel (2007)
      • Bize de bekleriz: High Art (1998)
      • Bize de bekleriz: Margaret (2011)
      • Bize de bekleriz: Miracle at. St Anna (2008)
      • Bize de bekleriz: Predestination (2014)
      • Rocket Science (2007)
      • Bize de bekleriz: Somersault (2004)
      • Bize de bekleriz: Sugar (2008)
      • Bize de bekleriz: Super (2010)
      • The Brøken (2008)
      • Bize de bekleriz: Vinyan (2008)
    • Sürpriz DVD >
      • Napoleon Dynamite (2004)
  • İletişim

'AETHER': MİTOLOJİK BİR HASANKEYF HİPNOZU

ımdb

FİLMİN NOTU: 6.7

Resim
Kaybolmaya yüz tutmuş Hasankeyf’e adanmış melez bir film. “Aether”, De Seta-Reggio arası bir damardan gidip ülkemizin çevreci belgeselleri arasında özgün bir yere yerleşiyor. Duyusal, hipnotik ve mitolojik sıfatlarıyla anılacak, geleceğe dair sorunları olan özellikli bir yapıt. İmgesel bir gösteri. Sinemamıza ilk uzun metrajıyla Ruken Tekeş’i armağan ediyor.
 

BEŞİNCİ ELEMENTİN PEŞİNDE ÇEVRECİ BİR ÜSLUP
 
Bazı doğa hazinelerinin kaybedilişine karşı çok duygusalızdır. Bu yıkım gerçekleştiği zaman ise ister istemez kendimizi kötü hissedebiliriz. Bu durumun sinemasal hale getirilmesi o kadar kolay bir şey değildir. Ruken Tekeş, Diyarbakır doğumlu olmanın faydasını görüyor burada. Hasankeyf’in yıkımı öncesi yaşanan atmosferi bir çeşit ‘kıyamet hipnozu’na çevirmeyi uygun görüyor.
 
Aslında 2017’de yıkılan barajın günümüzde de geldiği hal eleştiriliyor. Bilinen imgeler ise bu görsel tezahürün parçasına dönüştürülüyor. Hiçbir şekilde doğanın döngüsünü veya tarihin gerektiklerini umursamayan bir kapitalist zihniyet devreye girebiliyor.

Ama elbette böyle bir önemli olaya yaklaşımın da katmanlı ve entelektüel olması gerekir. Yunan mitolojisinde açık gökyüzü anlamına gelen ‘Aether’i kullanıyor. Plato’nun ise beşinci yani en klasik element olarak andığı bir bilimkurgu objesine dönüştürüyor. Bu dilsel damarlardan 82 dakikada 21 bölüm üzerinden yürüyen bir kıyamet tabanı çıkıyor.

Resim

GÖZLEMCİLİKLE HİPNOZU BİRLEŞİYOR
 
Bunu yaparken aslında İtalyan sinemasında Vittorio De Seta’nın Gianfranco Rosi’ye de esin kaynaklığı yapmış ‘diyalogsuz gözlemci belgesel’ tekniğini, 1982’de Reggio’nun Fricke’nin time-lapse görüntü yönetimiyle başlattığı üçlemenin (“Koyaanisqatsi” /1982, “Powaqqatsi” /1988, “Naqoyqatsi” /2002) yapısıyla birleştiriyor. Aslında diyalogsuz gerçekçilik ile imgesel hipnoz iç içe geçiyor. Reggio-Fricke ikilisinin bilinmeyen coğrafyalardaki eleştirdiği endüstrileşme (ki yönetmenlik koltuğunda 1992’te “Baraka”yla bunu devam ettirdi), burada da hidroelektrik barajla temsil buluyor.
 
Biri yerli, üçü yabancı dört görüntü yönetmeni filmi başka boyutlara taşıyor. Adeta 2.35:1 formatında alınmış, geniş açı objektifle kavranmış natüralizm karelerinin yanına çarpıcı detay planlar ekleniyor. Bunlar yörede yaşayan insanları gözlemliyor. Bunları takip eden tek ses, bir karakterin konuşamaması ile fonetiğe ayak uydurmasıyla geliyor.

Resim
GÖRÜNTÜ İLE SESİN AHENKLE DANS ETTİĞİ BİR ATMOSFER
 
Aslında resim gibi çerçevelerin hipnotik bir sinematografiyle iç içe geçirilmiş izlenimi bırakması Hasankeyf gerçeğine çok yakışıyor. Bu durum da “Aether”i mitolojik, büyülü ve deneysel bir modern belgesel yapıyor. Araya giren çok yakın ağız planlarının da hızlanabilen yavaş çekimle, time-lapse sinematografiye yakın bir hissiyat verdiği görülüyor. Helikopter kamerayla alınmış mucizevi üst açılar ile kaybolmaya yüz tutmuş tarihi eserler adeta ahenkle dans ediyor.
 
Tekeş, ilk kısası “Heverk”te (2016) “İki Dil Bir Bavul”la (2008) akrabalık kurarken diyaloğa fazla kaymıştı. Ama burada özellikle Deniz Eyüboğlu’nun kurmaca, Andres Lizana Prado’nun ise Hollywood filmi tecrübesinden yaralanıyor. Doğayı fotoğraflamada beceri ve fark yaratma geliyor. Bu da doğanın yok edilmesine, hayvan katliamını da katan bir natüralizm soykırımını dingin ve sessiz bir şekilde gözlemleme getiriyor.
 
PHILIP GLASS’I ÖRNEK ALAN YÖRESEL BİR MÜZİK
 
Aslında burada geleceğe umutlu bakılan bir kıyamet sürecinden söz ediliyor. Metehan Dada ile Diler Özer’in yöreye uygun duran hipnotik besteleri de başka bir boyutun sözünü veriyor. Açıkçası yaylı çalgılarla klasik müzik ezgilerinin iç içe geçmesi yabancı ses tasarımcısı ile kurgucusunun kalitesinden destek oluyor.
 
Bu durum karşısında bize Philip Glass’vari bir müzik dinlemek kalıyor. “Aether” özünde 21 karede mitolojik bir kıyametin resminin peşine düşüyor. Hipnotik yaklaşımıyla da bunun üzerine gidiyor. Her zaman geleceğe dair bir ağıtta bulunarak aslında noktayı da böylesi bir çıkışsızlıkla koyuyor.

Resim
KIYAMETE ÖZELLİKLİ YAKLAŞIM
 
Yöredeki insanların da hayvanların da umudu yok. Hepsi bu katliamın içinde bir kıyamete sürükleniyorlar. Elbette “Torino Atı” (“A Torinói Ló”, 2011) gibi bu motifi başyapıt seviyesinde kullanan bir zirve yok. Hatta 80’lerin Reggio Üçlemesi kadar iddialı bir sinemadan bahsetmek de mümkün değil. Ama oradaki deneysel yapının gerçekçi belgeselcilikle kesiştiği noktada “Aether” daha ilgi çekici hale geliyor. Adını tehditkar bir şekle sokabiliyor.
 
Duyusal ve görsel bir belgeye dönüşüyor. Hasankeyf’e klasik bir belgeselle yaklaşmak kolay olurdu. Ama bu haliyle ağıt daha çarpıcı, üzücü ve kalıcı bir hale geliyor. Belgesel-kurmaca-deneysel kırması yapının tezahürleri aslında başında ve sonunda olduğu gibi o bölgenin her zaman yaşayacak ruhlarına adama gerçekleşiyor. Bu da işin mistik ve mitolojik boyutunu parlatıyor.
 
ÇEVRECİ BELGESELLER ARASINDA MELEZ YAPISIYLA FARKINI GÖSTERİYOR
 
Ruken Tekeş, ‘Aether’ adıyla filmin evrensel tarafına destek veriyor. Baştan sona doğru kurduğu yapıyla ise üst açıların da, dar odağın da, netliğin de hakim hale getirdiği insanların mücadelesini sessiz bir şekilde ritimle müziğe veya görselliğe eşlik etme olarak belirleniyor. Sembolik bir Hasankeyf’in binasıyla başlayıp vinç kıvamında bir aygıtla bitmek de “Tatlı Hayat”ın (“La Dolce Vita”, 1960) başlangıcına saygı duruşu gibi.
 
“Aether”, çevreci belgeseller arasında kendine özgü bir yere oturuyor. Bahriye Kabadayı’nın “Devrimci Gençlik Köprüsü” (2007), İmre Azem’in “Ekümenopolis” (2011) ile şehirleşmenin ve köprü yıkımının modern belgesellerle temsil edildiğini gördük. Bunların arasına katılıyor. Ama Ruken Tekeş, burada ‘çevreci belgesel’in boyutunu ‘hipnotik’, ‘mitolojik’ ve ‘duyusal’ eğilimleriyle özgün hale getiriyor. Yerli sinemada da hatırlanacak detaycı ve özenli bir işçiliğe imza atıyor. Hangi açıdan baksanız zengin alt metinler sunabilen bir imgesel gösteriye imza atıyor.

Powered by Create your own unique website with customizable templates.